Viêm ruột hoại tử: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Viêm ruột hoại tử thường xuyên xuất hiện ở trẻ sơ sinh, là một rối loạn tiêu hóa phổ biến, có thể phát triển thành tình trạng nghiêm trọng và đe dọa đến sức khỏe và tính mạng nếu không được phát hiện và chăm sóc đúng đắn trong thời gian hợp lý.

Cùng Chi Bach Pharma tìm hiểu viêm ruột hoại tử là bị gì? Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và bỏ túi những mẹo phòng ngừa bệnh viêm ruột ngay tại nhà.

Viêm ruột hoại từ là bị gì?

Viêm ruột hoại tử (NEC) là một trong những khía cạnh cấp cứu phổ biến nhất trong các vấn đề tiêu hóa của trẻ sơ sinh, đặc biệt là đối với những em bé sinh non. Tình trạng này phát triển dưới dạng tử niêm mạc ruột bị hoại do sự thiếu máu tại các vùng cục bộ, liên quan đến quá trình viêm nặng, xâm nhập của vi sinh vật trong niêm mạc ruột và sự phân tách khí vào thành ruột và hệ thống tĩnh mạch cửa.

Viêm ruột hoại từ là bị gì?

Mặc dù việc chẩn đoán kịp thời và điều trị tích cực đã mang lại cải thiện đáng kể trong kết quả lâm sàng, nhưng NEC vẫn gây ra tỷ lệ mắc bệnh đáng kể ở trẻ sống sót sau khi rời khỏi đơn vị hồi sức sơ sinh, đặc biệt là ở trẻ sinh non có trọng lượng rất nhẹ (<1500g).

Tình trạng viêm ruột hoại tử có thể biến động từ nhẹ đến nặng, có nguy cơ đe dọa trực tiếp tính mạng. Tỷ lệ mắc bệnh NEC tại các đơn vị chăm sóc đặc biệt cho trẻ sơ sinh, đặc biệt là ở nhóm trẻ sinh non dưới 32 tuần tuổi thai, dao động từ 2-7,5% trên toàn thế giới. Mặc dù đa số bệnh nhân là trẻ sinh non, khoảng 10% trường hợp vẫn xuất hiện ở trẻ đủ tháng.

Xem thêm: Triệu chứng viêm ruột thừa có tự khỏi không?

Những nguyên nhân dẫn đến viêm ruột hoại tử

Có một số nguyên nhân chính dẫn đến bệnh viêm ruột hoại tử được kể đến như sau: 

• Hàng rào vật lý của niêm mạc ruột ở trẻ sinh non chưa đầy đủ, làm tăng tính thấm và thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập so với trẻ đủ tháng.
• Ở trẻ thiếu tháng, hàng rào chất nhầy trong ruột chưa phát triển đầy đủ gây khó khăn trong việc ngăn chặn vi khuẩn kết hợp với niêm mạc và hỗ trợ loại bỏ chúng.
• Tăng tính thấm có thể do các liên kết chặt (tight junctions) chưa hoàn thiện, đặc biệt là ở thành phần và chức năng của chúng.
• Hệ miễn dịch và hàng rào sinh hóa không đạt đến mức trưởng thành, thể hiện qua giảm nồng độ của các yếu tố như IgA, enzym niêm mạc (pepsin và protease), và các chất bảo vệ khác, cùng với sự tăng pH dạ dày, khuyến khích sự phát triển không kiểm soát của vi khuẩn.
• Chức năng và động ruột chưa hoàn thiện, dẫn đến việc chuyển động thức ăn chậm hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho sự sinh sôi và phát triển quá mức của vi khuẩn.

Hệ miễn dịch suy giảm hoặc chưa trưởng thành

Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Hệ vi sinh đường ruột không cân bằng, với sự tăng của vi khuẩn có hại và giảm của những loại có lợi như Bifidobacteria, đặc biệt là trong trường hợp trẻ uống sữa công thức.
• Thiếu máu cục bộ tại đường ruột, thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh có mẹ có các vấn đề như tăng huyết áp, tiền sản giật, hoặc mắc bệnh tim bẩm sinh.
• Niêm mạc ruột non yếu, thiếu các cơ chế chống oxy hóa, có thể làm cho hàng rào niêm mạc dễ bị tổn thương và không thể chống lại mầm bệnh ở dạ dày, từ đó dẫn đến viêm ruột hoại tử.
• Yếu tố di truyền cũng đóng vai trò trong tăng nguy cơ mắc bệnh viêm ruột hoại tử.
• Sử dụng một số loại thuốc nhất định, như theophylline, aminophylline, indomethacin và vitamin E, có thể tăng rủi ro mắc bệnh này ở trẻ.

Tìm hiểu thêm: Mách bạn cách trị viêm đường ruột tại nhà hiệu quả và an toàn.

Các triệu chứng rõ rệt khi bị viêm ruột hoại tử

Thời gian xuất hiện các triệu chứng bệnh thường có sự biến động tùy thuộc vào tuổi thai, với sự phân bố giữa hai phương thức khác nhau: khởi phát sớm và muộn. Ví dụ, ở trẻ sơ sinh có tuổi thai dưới 26 tuần, tuổi trung bình khi bắt đầu triệu chứng của viêm ruột hoại tử (NEC) là 23 ngày (muộn), trong khi ở những trẻ có tuổi thai trên 31 tuần, tuổi trung bình khi bắt đầu là 11 ngày (sớm). Các triệu chứng ban đầu thường khó phát hiện và có thể bao gồm:

• Nôn trớ
• Phân lỏng
• Tăng thể tích dịch dư dạ dày
• Chướng bụng
• Dịch dạ dày xanh, tắc ruột cơ năng
• Thành bụng cứng, nề nỏ (gợi ý thủng ruột) hoặc đổi màu xanh
• Phân lẫn máu

Các dấu hiệu toàn thân không đặc hiệu cũng có thể xuất hiện, bao gồm:

• Suy hô hấp hoặc ngưng thở
• Li bì
• Rối loạn thân nhiệt: hạ thân nhiệt hoặc sốt
• Tụt huyết áp, nhịp tim giảm do sốc nhiễm khuẩn

Các phương pháp chẩn đoán chứng viêm ruột hoại tử

Chẩn đoán lâm sàng

Chẩn đoán lâm sàng của viêm ruột hoại tử dựa trên những đặc điểm lâm sàng đặc trưng nhất, bao gồm chướng bụng, nôn hoặc dịch dạ dày xanh, và phát hiện chảy máu trực tràng (phân có máu mà không có nứt kẽ hậu môn).

Chẩn đoán lâm sàng bệnh viêm ruột hoại tử 

Xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh

Kết quả từ chụp X-quang ổ bụng có thể chỉ ra sự hiện diện của khí trong các khoang, như khí trong thành ruột, khoang phúc mạc, hoặc dấu hiệu của quai ruột canh gác. Chẩn đoán xác định NEC thường được thực hiện thông qua phẫu thuật hoặc sau khi khám nghiệm tử thi, chứng minh các tổn thương mô học bao gồm viêm, nhồi máu và hoại tử ruột.

Góc giải đáp: Có thể trị dứt điểm hội chứng ruột kích thích tại nhà không?

Xét nghiệm máu

Các chỉ số xét nghiệm máu thường được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán NEC, bao gồm:

• Thiếu máu.
• Giảm tiểu cầu.
• Các dấu hiệu của rối loạn đông máu.
• Các chỉ số toàn chuyển hoá.
• Khoảng 20% số trường hợp có cấy máu dương tính, đặc trưng cho nhiễm trùng huyết.

Các biến chứng nguy hiểm của căn bệnh viêm ruột hoại tử

Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, có thể dẫn đến nhiều biến chứng đáng lo ngại, bao gồm:

• Biến chứng cấp tính: Trong giai đoạn cấp của bệnh,  có liên quan đến các vấn đề cấp tính như Nhiễm trùng huyết, viêm màng não mủ, viêm phúc mạc, và hình thành áp xe. Đồng thời, cũng có nguy cơ xuất huyết trong hoặc ngoài đường tiêu hóa và hiện tượng đông máu nội mạc rải rác (DIC).
• Biến chứng hô hấp và tuần hoàn: Viêm ruột hoại tử có thể gây ra các vấn đề như hạ huyết áp, sốc, và suy hô hấp, tạo nên những tình trạng nguy hiểm cho sức khỏe của bệnh nhân.
• Biến chứng chuyển hóa: Bệnh có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa, dẫn đến hạ đường máu và toan chuyển hóa, tăng thêm khó khăn cho quá trình điều trị.
• Biến chứng đường tiêu hóa muộn: Các biến chứng đường tiêu hóa muộn thường xuyên xuất hiện sau phẫu thuật NEC. Hẹp ruột và hội chứng ruột ngắn là những vấn đề phổ biến, với tỷ lệ các biến chứng nhất định như teo ruột, suy ruột, NEC tái phát, và tắc ruột do dính được ghi nhận. Những biến chứng này không chỉ gây ảnh hưởng lớn đến chức năng tiêu hóa mà còn có thể dẫn đến sự suy giảm phát triển thần kinh ở các trẻ sơ sinh sống sót sau điều trị NEC.

Những cách điều trị viêm ruột hoại tử an toàn hiện nay

Điều trị nội khoa:

• Nghỉ ngơi cho ruột: Ngưng ăn và sử dụng lưu qua ống thông dạ dày.
• Kiểm soát nhiễm trùng: Sử dụng kháng sinh tĩnh mạch.
• Khôi phục trao đổi chất: Kiểm tra điện giải,  bù dịch, truyền khối hồng cầu.
• Cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng: Nuôi qua đường tĩnh mạch.
• Hỗ trợ hô hấp: Sử dụng máy thở, cung cấp thuốc vận mạch.
• Giảm đau cho trẻ.
• Hồi phục sau 7-10 ngày; bắt đầu cho ăn nhẹ khi ổn định.

Cách điều trị viêm ruột hoại tử an toàn hiện nay

Điều trị ngoại khoa:

• Phẫu thuật cần thiết khi 20-50% trường hợp không đáp ứng với điều trị nội khoa.
• Chỉ định chính: Thủng ruột (40-70% trường hợp), không đáp ứng với điều trị nội khoa.

Mách bạn những mẹo phòng ngừa viêm ruột hoại tử tại nhà

Phòng ngừa viêm ruột bị hoại tử có thể thực hiện qua các biện pháp sau:

• Tránh ngạt chu sinh ở trẻ đủ tháng.
• Sử dụng steroid trước sinh và liệu pháp surfactant.
• Duy trì tưới máu mô tốt, kiểm soát nhiễm trùng và chậm cắt rốn.
• Ưu tiên sữa mẹ, ngay cả khi rã đông, và tránh sữa có áp lực thẩm thấu cao.

Hàng nghìn người dùng đã tin chọn viên uống Gelsectan vì sự khác biệt mà nó mang lại, giúp cải thiện rõ rệt các vấn đề về tiêu hóa

Trên đây là toàn bộ thông tin Chi Bach Pharma cung cấp về bệnh viêm ruột hoại tử, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị. Hy vọng rằng thông tin này sẽ giúp bạn có nhiều kiến thức bổ ích để tự quản lý sức khỏe của mình.