Cách dạy trẻ tự kỷ hiệu quả tại nhà cha mẹ nên biết

Với sự phát triển của các phương pháp can thiệp sớm và giáo dục đặc biệt, dạy trẻ tự kỷ tại nhà trở nên cực kỳ quan trọng. Vậy có những cách nào dạy trẻ tự kỷ ngay tại nhà không? Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn một số phương pháp được nhiều cha mẹ áp dụng và mang đến hiệu quả không ngờ tới.

Khái quát về tình trạng trẻ bị tự kỷ ở Việt Nam hiện nay

Trong những năm gần đây, tình trạng trẻ em tự kỷ tại Việt Nam đang ngày càng trở nên đáng quan tâm. Sự nhận thức về rối loạn tự kỷ (ASD) đã có những cải thiện nhưng vẫn tồn tại nhiều thách thức trong việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. 

Tự kỷ là một dạng rối loạn phát triển thần kinh biểu hiện qua khó khăn trong giao tiếp và tương tác xã hội, cùng với các hành vi lặp lại và hạn chế sở thích. Nghiên cứu của Autism Treatment Network cho thấy, trẻ tự kỷ thường gặp các rối loạn khác như giấc ngủ, tiêu hóa, ăn uống và lo âu. Đặc biệt, các em còn có thể xuất hiện các hành vi tấn công và tự làm tổn thương bản thân, cùng với vấn đề tập trung chú ý kém.

Tính đến thời điểm hiện tại, dữ liệu thống kê về tỷ lệ trẻ em mắc rối loạn phổ tự kỷ (ASD) tại Việt Nam vẫn còn hạn chế. Tuy nhiên, theo thông tin được công bố bởi Tổng cục Thống kê vào tháng 1 năm 2019, ước tính có khoảng 1 triệu người ở Việt Nam mắc chứng này. Cụ thể, tỷ lệ trẻ em mắc ASD được ước tính là khoảng 1% so với tổng số trẻ sinh ra. 

Khái quát về tình trạng tự kỷ ở trẻ tại Việt Nam

Những điều cần biết khi dạy trẻ tự kỷ

Dạy trẻ tự kỷ đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về chứng rối loạn tự kỷ và cách tiếp cận phù hợp. Khi tạo ra một môi trường học tập và phát triển cho trẻ tự kỷ, bạn cần lưu ý:

• Tạo ra một môi trường học tập phù hợp và tạo điều kiện cho sự phát triển của từng trẻ.
• Kết hợp nhiều giác quan trong quá trình học tập như thị giác, thính giác, vị giác và xúc giác. Sử dụng các hoạt động và tài nguyên mà kích thích nhiều giác quan khác nhau.
• Tạo ra một môi trường học tập yên tĩnh, có cấu trúc và không gây kích động để giúp trẻ tập trung hơn.
• Thiết lập các quy tắc và kỳ vọng rõ ràng, minh bạch để trẻ hiểu được những gì được mong đợi từ trẻ.
• Sử dụng các công cụ hỗ trợ như hình ảnh, biểu đồ và kỹ thuật hỗ trợ giao tiếp để hỗ trợ quá trình học tập.
• Thể hiện sự kiên nhẫn và đồng cảm khi hướng dẫn trẻ trong quá trình học tập.
• Cho trẻ thêm thời gian để xử lý thông tin và thực hiện các nhiệm vụ, đảm bảo rằng lịch trình có sự linh hoạt để đáp ứng nhu cầu này và tránh tạo áp lực không cần thiết lên trẻ.
• Phát hiện và tận dụng những sở thích và khả năng đặc biệt của trẻ tự kỷ để kích thích sự hứng thú và tiến bộ trong quá trình học tập.

Các khó khăn thường gặp trong giao tiếp với trẻ tự kỷ

Giao tiếp với trẻ tự kỷ có thể mang lại nhiều thách thức đặc biệt do các đặc điểm của chứng rối loạn này. Một số khó khăn thường gặp trong quá trình giao tiếp với trẻ tự kỷ là:

• Thiếu hiểu biết về các quy tắc và nguyên tắc cơ bản của giao tiếp xã hội: sự tôn trọng, không giữ lời hứa, hoặc không nhận ra cảm xúc của người khác
• Khả năng giao tiếp của trẻ tự kỷ hạn chế, chỉ sử dụng các từ ngắn gọn hoặc không nói chuyện, chú ý đến người khác..
• Một số trẻ tự kỷ có thể có sự ưa thích về sự đồng nhất và lặp đi lặp lại trong giao tiếp. Họ có thể thích những đề tài hoặc chủ đề cụ thể và không muốn thay đổi hoặc chuyển đề tài
• Trẻ tự kỷ có thể không ngồi yên, kém kiềm chế, và có thể khó chịu khi phải chờ đợi. Họ có thể thể hiện cơn giận, hờn dỗi hoặc hành vi kích động, gây khó khăn cho việc giảng dạy và học tập.

Cách dạy trẻ rối loạn phổ tự kỷ tại nhà như thế nào?

Dạy trẻ tự kỷ tại nhà đòi hỏi sự kiên nhẫn, tận tâm và kế hoạch hóa cẩn thận. Dưới đây là 12 cách dạy trẻ tự kỷ tại nhà mà các bậc phụ huynh có thể áp dụng:

• Gọi tên trẻ: Luôn gọi tên trẻ khi nói chuyện hoặc giao việc, giúp họ cảm thấy được nhận biết và quan trọng.
• Ngang tầm mắt: Khi giao tiếp, đảm bảo bạn đang ở cùng mức độ cao với trẻ để tạo cảm giác thoải mái và sự chú ý.
• Theo dõi và tham gia: Theo dõi sự quan tâm của trẻ và tham gia vào hoạt động của họ để tạo sự kết nối và khích lệ.
• Tập ngồi: Hướng dẫn trẻ tự kỷ tập ngồi nếu họ cảm thấy không thoải mái, giúp họ tập trung hơn trong quá trình học.
• Đợi và làm theo lần lượt: Hãy chỉ ra cho trẻ biết thứ tự của các hoạt động và khuyến khích họ đợi và làm theo lần lượt.
• Hỗ trợ bằng lời nói và hình ảnh trực quan: Sử dụng cả lời nói và hình ảnh trực quan để giải thích và hướng dẫn trẻ trong quá trình học tập và thực hiện các nhiệm vụ.
• Tạo nhu cầu: Tạo ra sự hứng thú và nhu cầu cho việc học tập bằng cách kích thích sự tò mò và khám phá của trẻ.
• Trợ giúp trẻ – Cầm tay chỉ việc: Khi cần thiết, hãy cầm tay và hướng dẫn trẻ tự kỷ trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ hoặc hoạt động.
• Chuỗi – từng bước nhỏ: Chia nhỏ các hoạt động thành các bước nhỏ và hướng dẫn trẻ thực hiện từng bước một để tăng tính thành công và tự tin.
• Chơi đa dạng: Cung cấp cho trẻ tự kỷ các hoạt động chơi đa dạng để khuyến khích sự phát triển toàn diện và tạo cơ hội cho việc học hỏi.
• Có cấu trúc: Tạo ra một môi trường học tập và chơi đồng nhất và có cấu trúc, giúp trẻ tự kỷ cảm thấy an toàn và dễ dàng học hỏi.
• Củng cố: Khen ngợi và củng cố những thành công của trẻ tự kỷ để tạo động lực và khích lệ họ tiếp tục phát triển và học hỏi.

Việc dạy dỗ và nuôi dưỡng trẻ tự kỷ là hành trình đầy thử thách nhưng cũng không kém phần thưởng. Mỗi bước tiến dù nhỏ của trẻ cũng là niềm vui và động lực to lớn cho cha mẹ.

Hy vọng rằng, với những kiến thức và phương pháp đã được trình bày trong bài viết này của Chi Bach Pharma, các bậc phụ huynh sẽ cảm thấy tự tin hơn trong việc hỗ trợ con em mình vượt qua những hạn chế và phát huy tối đa tiềm năng của chính chúng. Hãy nhớ rằng, sự kiên nhẫn, hiểu biết và yêu thương chính là chìa khóa để mở ra một tương lai tươi sáng cho trẻ.

Xem thêm chi tiết:

• Giải thích chi tiết: Trẻ tự kỷ có bám mẹ không?
• Những bài tập điều hòa cảm giác cho trẻ tự kỷ?
• Các biểu hiện của trẻ tự kỷ chậm nói