Rối loạn tiêu hóa là gì?
Rối loạn tiêu hóa là một tình trạng bệnh lý xuất hiện khi có các dấu hiệu không bình thường về cấu trúc hoặc hoạt động trong hệ tiêu hóa. Chuyên gia y tế phân loại nó thành hai loại chính:
Bệnh lý tiêu hóa thực thể: Xảy ra khi có những biến đổi về cấu trúc của hệ tiêu hóa, gây ảnh hưởng đến hoạt động của nó.
Rối loạn tiêu hóa chức năng: Xảy ra khi hệ tiêu hóa không hoạt động bình thường mà không có bất kỳ vấn đề cấu trúc bệnh lý nào.
Tình trạng này thường đi kèm với một loạt các triệu chứng đa dạng, tác động đồng thời đến nhiều phần trong hệ thống cơ thể.
Rối loạn tiêu hóa là gì?
Quá trình tiêu hóa bắt đầu từ việc phá vỡ và biến đổi thức ăn thành chất dinh dưỡng, sau đó đi qua ruột và hấp thụ vào máu. Từ việc nhai thức ăn ở miệng, nó sau đó trải qua quá trình nghiền nát và phân hủy do sự co bóp của dạ dày. Khi đến ruột, dịch tiêu hóa từ túi mật và tuyến tụy tiếp tục phân hủy thức ăn.
Chất dinh dưỡng sau đó được chuyển vào máu để cung cấp năng lượng. Thức ăn không hấp thụ sẽ kết hợp với tế bào chết để tạo thành phân trong ruột kết.
Hiện tượng rối loạn tiêu hóa có thể ảnh hưởng đến một hoặc nhiều giai đoạn trong quá trình này, gây ra các triệu chứng khó chịu thường gặp.
Xem thêm: Những dấu hiệu của bệnh viêm ruột
Nguyên nhân, triệu chứng gây rối loạn tiêu hóa
Mắc phải các bệnh về dạ dày
Các bệnh lý của dạ dày thường gây rối loạn tiêu hóa, đặc biệt là:
Bệnh trào ngược dạ dày thực quản: Dịch vị di chuyển ngược lên thực quản, gây đau rát và khó chịu.
Loét dạ dày tá tràng: Vết loét hình thành trong đường tiêu hóa, có thể gây đau và xuất huyết nếu không được điều trị kịp thời.
Vì sao bị rối loạn tiêu hóa?
Bị viêm ruột
Tình trạng này là viêm nhiễm đột ngột của ruột thừa, thường xuất hiện ở độ tuổi từ 10-30, đặc biệt phổ biến ở nam giới.
Viêm ruột thừa cấp tính trực tiếp tác động đến hoạt động của hệ tiêu hóa, gây đau cực kỳ mạnh kèm theo các triệu chứng như tiêu chảy, đầy hơi, và cứng bụng. Tình trạng này nếu xảy ra trong thời gian dài không được điều trị kịp thời sẽ gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm nhiễm và vỡ ruột thừa hay nhiễm trùng phúc mạc.
Chế độ ăn uống
Thức ăn và chế độ ăn ảnh hưởng trực tiếp ảnh hưởng hệ tiêu hóa. Vậy nên bạn cần đặc biệt chú ý dưới đây là một số loại thực phẩm bạn nên tránh:
Thực phẩm bẩn hoặc đã bị hỏng: Vi khuẩn từ thực phẩm bị hỏng hoặc thiếu vệ sinh có thể gây ngộ độc, co thắt cơ trơn ống tiêu hoá, gây đau quặn thắt và các vấn đề khác.
Đồ ăn cay nóng: Thực phẩm cay nóng có thể gây tổn thương cho bao tử, và về lâu dài có thể gây rối loạn hệ tiêu hóa.
Sản phẩm từ sữa: Ở một số nhóm người, hệ tiêu hóa không thể chấp nhận sữa và các sản phẩm từ sữa như kem, phô mai. Việc ngừng sử dụng và thử nghiệm các nguồn thực phẩm giàu Vitamin D khác như cá hồi, rau xanh là quan trọng.
Thực phẩm có tính axit cao: Các thực phẩm có tính axit cao như bưởi, cam, cà chua, chanh có thể kích thích niêm mạc dạ dày. Lựa chọn thay thế có thể bao gồm táo, chuối, và rau giàu chất xơ như hành tây, măng tây, atiso.
Chế độ ăn uống lành mạnh
Bị viêm đại tràng cấp
Đây là bệnh viêm ruột, ảnh hưởng đến niêm mạc của đại trực tràng. Thường xuất hiện phổ biến ở nhóm người từ 30-40 tuổi, bao gồm cả nam và nữ. Bệnh được nhận biết qua nhiều triệu chứng đa dạng như tiêu chảy, có thể có nhầy và/hoặc máu trong phân, thường xuyên đi tiêu, và tình trạng mệt mỏi.
Xem thêm: Cách phân biệt bệnh viêm đại tràng và hội chứng ruột kích thích
Lạm dụng rượu, bia
Rượu và bia có thể kích thích cơ vòng thực quản, gây ra hiện tượng ợ chua và nhiều vấn đề nghiêm trọng khác. Để bảo vệ sức khỏe của hệ tiêu hóa, việc hạn chế sử dụng rượu và bia là cần thiết.
Sử dụng bia rượu quá nhiều
Bệnh về sỏi đường tiết niệu
Các khoáng chất, axit và muối trong nước tiểu bị tích tụ lâu ngày sinh ra sỏi đường tiết niệu. Nếu không được xử lý kịp thời, bệnh trở nên nghiêm trọng, người bệnh sẽ có cảm giác đau dữ dội ở lưng, xương sườn và bụng.
Biện pháp để phòng ngừa rối loạn tiêu hóa
Không nên ăn thức ăn xấu ảnh hưởng đến dạ dày
Các tác nhân gây rối loạn hệ tiêu hóa bao gồm thói quen sinh hoạt, giấc ngủ, chế độ ăn uống, và việc tiêu thụ thực phẩm có thể gây hại cho tiêu hóa như rượu, bia, thực phẩm cay nóng, dầu mỡ, và nhiều thứ khác.
Ngoài ra, việc sử dụng thuốc không có sự giám sát hoặc dùng theo đơn thuốc cũng có thể gây rối loạn hệ tiêu hóa, đặc biệt là nếu cơ thể nhạy cảm và có dị ứng.
Sử dụng thực phẩm chứa nhiều chất xơ
Thực phẩm giàu chất xơ như trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt, và các loại đậu đều có lợi cho hoạt động tiêu hóa.
Kết hợp giữa chất xơ hòa tan và không hòa tan cũng là một giải pháp hữu ích để cải thiện hoạt động của hệ tiêu hóa. Chất xơ hòa tan thường được tìm thấy trong các loại hạt, đậu (như đậu tây, đậu đen và đậu lima), cùng trái cây (như bơ, mơ, lê) và rau (như cà rốt, củ cải).
Sử dụng thực phẩm giàu chất xơ
Uống đủ 2l nước/ngày
Uống đủ nước mỗi ngày không chỉ giúp làm sạch hệ thống tiêu hóa, làm mềm phân và ngăn ngừa táo bón, mà còn tăng cường hiệu suất phân hủy thức ăn và cải thiện khả năng hấp thụ dinh dưỡng của cơ thể. Lượng nước lý tưởng để bổ sung mỗi ngày là khoảng 2 lít.
Chơi thể thao, thể dục rèn luyện sức khỏe
Thói quen tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi ngày không chỉ giúp duy trì chức năng của hệ tiêu hóa và hỗ trợ điều hòa đường ruột để ngăn ngừa táo bón hiệu quả, mà còn mang lại nhiều lợi ích quan trọng khác cho cơ thể.
Tìm hiểu chi tiết: IBS là bệnh gì?
Tránh xa nước ngọt, nước uống có ga và thức ăn nhiều chất béo
Đồ ăn có quá nhiều chất béo hay nước ngọt, đồ uống có ga đều không tốt cho hoạt động của hệ tiêu hóa, nó có thể làm cho bạn đau bụng hoặc táo bón. Tuy nhiên, nếu kết hợp với chế độ ăn giàu chất béo lành mạnh, đặc biệt là axit béo Omega-3, và chất xơ, sẽ đem lại hiệu quả tích cực.
Không sử dụng nước ngọt và đồ uống có ga
Hạn chế căng thẳng và stress
Khi bạn căng thẳng bạn có thể gặp phải tình trạng đầy bụng, chán ăn, chuột rút. Do đó, để quản lý stress hiệu quả, các giải pháp hữu ích có thể thực hiện bao gồm tập thể dục, yoga, và thiền.
Xem thêm: Viên uống Gelsectan giúp giảm và phòng ngừa triệu chứng hội chứng ruột kích thích
Ai dễ gặp triệu chứng rối loạn tiêu hóa
Trẻ em và thanh thiếu niên
Đây là nhóm đối tượng có tỷ lệ mắc bệnh rối loạn tiêu hóa cao (từ sơ sinh đến 18 tuổi). Tình trạng này tạo ra những cản trở nghiêm trọng cho sức khỏe và sinh hoạt hàng ngày. Một số triệu chứng phổ biến nhất bao gồm đau bụng, buồn nôn, táo bón, và tiêu chảy. Trong số đó, rối loạn tiêu hóa chức năng chiếm ít nhất 40-50% các trường hợp, đa phần liên quan đến các dấu hiệu đau bụng.
Người cao tuổi
Khi tuổi tác gia tăng, quá trình lão hóa diễn ra mạnh mẽ, đó là yếu tố chủ yếu gây ra hiện tượng rối loạn hệ tiêu hóa. Cụ thể:
Thực quản: Khả năng co bóp của thực quản và sức căng cơ vòng trên giảm khiến cho việc nuốt thức ăn trở nên khó khăn.
Dạ dày: Sự giảm đàn hồi và khả năng chống lại tổn thương của niêm mạc dạ dày khiến tăng cao nguy cơ loét dạ dày tá tràng. Ngoài ra, dung tích và tốc độ thải thức ăn của dạ dày cũng giảm, góp phần vào tình trạng rối loạn tiêu hóa.
Ruột non: Sự lão hóa ảnh hưởng đến cấu trúc ruột non, hạn chế quá trình di chuyển chất và khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
Nồng độ Lactase giảm: Sự giảm lượng enzyme lactase khiến một số người lớn tuổi khó khăn trong việc tiêu hóa các sản phẩm từ sữa.
Sự phát triển quá mức của vi khuẩn: Số lượng một số loại vi khuẩn tăng lên theo tuổi, gây ra đau bụng, đầy hơi và giảm cân. Đồng thời, đây cũng là nguyên nhân phổ biến làm hạn chế quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng như Vitamin B12, Sắt, Canxi.
Ngoài ra, có một số nhóm đối tượng nguy cơ rối loạn hệ tiêu hóa có thể phát sinh từ tiền sử bệnh lý, lối sống, thói quen sinh hoạt và công việc hàng ngày. Cụ thể bao gồm:
Phụ nữ mang thai: Trong quá trình mang thai, tử cung có thể chạm vào ruột và dạ dày, đồng thời sự thay đổi của nội tiết tố cũng có thể gây ra rối loạn như táo bón và khó tiêu.
Những người tập luyện các môn thể thao yêu cầu sức bền: Đối tượng này thường phải đối mặt với tình trạng mất nước, ăn kiêng, và rối loạn mạch máu, gây tác động tiêu cực đến hoạt động tiêu hóa.
Những người thường xuyên bị căng thẳng, lo lắng và phiền muộn: Tâm lý không ổn định và căng thẳng có thể gây rối loạn cho hệ tiêu hóa.
Kết luận
Hy vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp người đọc chủ động phòng ngừa, theo dõi, phát hiện và điều trị sớm các vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa, nhằm giảm thiểu nguy cơ các biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn cảm thấy thông tin hữu ích, hãy chia sẻ với bạn bè và người thân để họ cũng có thể cùng đọc và áp dụng.
Cảm ơn bạn đã theo dõi Chi Bach Pharma nếu có bất kỳ thắc mắc hoặc nhu cầu tư vấn hãy liên hệ với chúng tôi. Chúc bạn và gia đình có một sức khỏe tốt và thịnh vượng!
Công Ty TNHH Dược Phẩm Chi Bách (Chi Bach Pharma)
